Buizenmicrofoons worden door veel producers verheerlijkt, vooral voor zangopnames. De exorbitante prijzen dragen natuurlijk ook bij aan de waardering voor deze microfoons - populaire modellen zoals de Sony C-800 kosten immers meer dan €10.000. Maar zijn deze microfoons het geld echt waard? En waarom zijn ze eigenlijk zo duur?
Wat zijn buizenmicrofoons?
Buizenmicrofoons zijn een speciaal soort condensatormicrofoons die een vacuümbuis gebruiken voor versterking. Daardoor verschilt hun geluid aanzienlijk van dat van transistormicrofoons.
Het verschil in geluid is vergelijkbaar met het verschil tussen een buizenversterker en een transistorversterker voor elektrische gitaren: het geluid van buizenmicrofoons is warmer en heeft veel boventonen die een transistormicrofoon niet heeft. Het is deze karakteristieke geluidskleuring die buizenmicrofoons zo populair maakt. Ze geven het audiosignaal een warmte en diepte die bijna onmogelijk te bereiken is met transistormicrofoons. Deze laatste zijn meestal transparanter en reproduceren het audiosignaal onvervalst.
Bij lage versterking produceren buizenmicrofoons een zachte, bijna onmerkbare overdrive, terwijl hogere versterking een opvallende en intense vervorming kan produceren. Deze flexibiliteit maakt zulke microfoons tot een krachtig instrument.
Buismicrofoons zijn echter niet geschikt voor elke situatie - omdat ze het signaal kleuren, moet deze klankkleur ook bij het nummer passen. Het zijn daarom geen universele microfoons zoals bijvoorbeeld de Neumann U87, die in bijna elke situatie gebruikt kan worden. Maar er zijn gewoon situaties, vooral bij zangopnames, waarbij een buizenmicrofoon de stem beter laat klinken dan de Neumann U87.
Je kunt het je zo voorstellen: Terwijl een Neumann U87 9/10 scoort bij 3 verschillende zangers, scoort een buizenmicrofoon zoals de Neumann U67 10/10 bij één zanger maar 5/10 bij de anderen.
Een buizenmicrofoon kan dus niet altijd worden gebruikt, maar als het in de situatie past, is het geluid ongelooflijk goed en veel mooier dan dat van transistormicrofoons.
Wat zijn de sonische verschillen tussen buizen- en transistormicrofoons?
Omdat het allebei condensatormicrofoons zijn, klinken beide soorten microfoons zeer gedetailleerd en is het frequentiebereik groot. Er zijn echter enkele verschillen:
Geluidskarakter
Buizenmicrofoons hebben de neiging om een "warmer" en "rijker" geluid te produceren. Dit komt deels door de harmonische vervorming die buizen van nature produceren. Deze vervorming kan een zekere diepte en complexiteit aan het geluid toevoegen die vaak als muzikaal en aangenaam wordt ervaren.
Transistormicrofoons, vooral die met een FET (field effect transistor) ontwerp, bieden over het algemeen een helderder en nauwkeuriger geluid. Ze hebben de neiging om minder kleurrijk te klinken, waardoor ze geschikt zijn voor toepassingen waar nauwkeurigheid en neutraliteit van het geluid gewenst zijn.
Dynamiek en verzadiging
Buizenmicrofoons bieden vaak een lichte verzadiging bij hogere geluidsdrukniveaus, wat kan leiden tot een aangenaam en muzikaal compressie-effect (vergelijkbaar met een gitaarversterker als je hem harder zet). Deze eigenschap maakt ze ideaal voor luide bronnen of voor opnames waar een natuurlijk gecomprimeerd geluid gewenst is.
Transistormicrofoons bieden daarentegen een meer lineaire en consistente prestatie over een breed dynamisch bereik. Ze comprimeren niet bij hoge volumes en nemen het geluid daarom natuurlijker op.
Frequentierespons
Buizenmicrofoons kunnen een licht versterkt middenbereik hebben, wat kan leiden tot een "warmere" geluidsperceptie. Ze staan vaak bekend om hun vermogen om stemmen en akoestische instrumenten te "benadrukken". Daarnaast worden de hoge frequenties in veel modellen enigszins gedempt - niet zoveel als bij buismicrofoons - wat bijdraagt aan een "warmer" geluid.
Transistormicrofoons hebben over het algemeen een gelijkmatigere en bredere frequentierespons en zijn daarom universeler toepasbaar.
Geluid
Buizenmicrofoons hebben vaak een hoger inherent ruisniveau dan transistormicrofoons, wat een groot nadeel kan zijn bij het opnemen op zeer lage volumes. Dit is vooral een probleem bij voice-over opnames, omdat het volume van de "gesproken" stem niet erg hoog is. Bij zang is het volume echter veel hoger en is de inherente ruis niet waarneembaar.
Transistormicrofoons hebben over het algemeen een lager inherent ruisniveau, waardoor ze altijd de eerste keuze zijn voor spraak- en uitzendtoepassingen.
Legendarische buizenmicrofoons
Buizenmicrofoons kwamen voor transistormicrofoons en waren de eerste keuze voor vocale opnames in Europa, terwijl lintmicrofoons de voorkeur kregen in de VS toen transistormicrofoons nog niet beschikbaar waren. Daarom zijn veel bekende modellen (die overigens al meer dan 50 jaar bestaan) afkomstig uit Europese landen. De fabrikanten van legendarische lintmicrofoons zoals RCA komen echter uit de VS.
Deze buizenmicrofoons hebben echter zo'n cultstatus bereikt dat veel ervan simpelweg onbetaalbaar zijn voor de gemiddelde consument. De Telefunken U-47 kost bijvoorbeeld €11.500 - dus zo'n investering kan alleen de moeite waard zijn voor producenten die er hun brood mee verdienen.
Hieronder presenteer ik de bekendste modellen aller tijden in chronologische volgorde zoals ze op de markt kwamen in de 20e eeuw.
Neumann U47
Deze buizenmicrofoon van Neumann was de eerste "high-end" condensatormicrofoon voor zang. Hij werd gebruikt in studio's en omroeporganisaties in heel Europa. Het werd beschouwd als DE oplossing voor het opnemen van zang met de hoogste nauwkeurigheid en in de best mogelijke kwaliteit. Hij werd in eerste instantie gemaakt door Neumann maar gedistribueerd door Telefunken en werd beschouwd als de technisch meest geavanceerde microfoon ooit. Neumann verkocht deze microfoon later zelf.
Maar zelfs vandaag de dag is deze microfoon nog erg populair en gewild. Ik zou zeggen dat het de meest gewilde microfoon van allemaal is, want het origineel kost tegenwoordig ongeveer €26.000 gebruikt omdat hij niet meer in deze vorm wordt geproduceerd.
Het geluid is vandaag de dag nog steeds erg populair en wordt beschouwd als een van de beste voor vocale opnames. Hij heeft een ongelooflijke opnameprecisie en neemt op tot in het kleinste detail. Hij heeft ook een heel eigen karakter en kleuring - een presence boost in het hoge frequentiebereik die heel goed is voor de meeste stemmen.
Er wordt gezegd dat Frank Sinatra vanaf 1950 geen enkele andere microfoon meer wilde gebruiken in de studio, en ook andere grote artiesten zoals de Beatles, Ray Charles en Ella Fitzgerald namen keer op keer op met deze microfoon. En zelfs vandaag de dag wordt hij nog regelmatig gebruikt door 's werelds grootste artiesten.
De Telefunken versie wordt nog steeds geproduceerd en kost €11.500 nieuw, en Neumann produceert zelf de U47 FET, die transistors heeft in plaats van buizen. Geen van deze apparaten klinkt precies als het origineel, maar ze klinken ook niet slechter.
AKG C12
Deze buizenmicrofoon is ook legendarisch, vooral omdat hij alleen tussen 1953 en 1963 werd geproduceerd in een oplage van 2.500 stuks. De verkrijgbaarheid is daarom beperkt en de prijs navenant hoog.
De AKG C12 was AKG's concurrent voor het populairste product van dat moment, de Neumann U47. Deze werd beschouwd als de enige high-end microfoon voor zang totdat de AKG C12 werd geïntroduceerd. De AKG C12 won echter snel aan populariteit, vooral omdat hij anders klonk.
De Neumann U47 had een presence boost, die vaak erg goed was voor zang omdat hij goed kon doorbreken in de mix, maar deze presence boost was niet geschikt voor elke situatie. De AKG C12 daarentegen had een zeer vlakke frequentierespons en zeer zachte hoge tonen, wat precies de reden was waarom hij snel erg populair werd.
Omdat de vraag de afgelopen jaren zo groot is geweest en de beschikbaarheid zo beperkt, heeft AKG een nieuwe editie gelanceerd, de AKG C12VR. Dit is een identieke replica van het origineel met hetzelfde circuit en dezelfde vacuümbuis en een vernieuwd kapsel. Alleen de inherente ruis en headroom zijn geoptimaliseerd naar de huidige stand van de techniek.
Destijds produceerde AKG deze microfoon zonder merknaam voor Telefunken, die hem ook onder hun eigen naam Telefunken C12 verkochten. Hij wordt vandaag de dag nog steeds geproduceerd volgens de oorspronkelijke specificaties.
In tegenstelling tot andere buizenmicrofoons kan deze microfoon bij elke bron goed klinken, omdat de frequentierespons zeer vlak is. Vergelijkbaar met de Neumann U87.
Telefunken ELA M 251
Deze buizenmicrofoon van Telefunken is ook een legende en een van de populairste professionele zangmicrofoons. Hij werd ook ontwikkeld en geproduceerd door AKG voor Telefunken nadat Neumann stopte met de productie van microfooncapsules voor Telefunken.
Hij is minder kleuring dan de Neumann U47 en daardoor universeler toepasbaar - je krijgt een ongelooflijk goed geluid van bijna elke zanger. Ik had de kans om met deze microfoon te werken tijdens mijn opleiding tot geluidstechnicus en hij toverde een glimlach op mijn gezicht elke keer als ik er zang mee opnam.
Deze microfoon is gebruikt door een lijst van legendarische artiesten voor vocale opnames - Nirvana, The Beatles of Guns N' Roses. Maar elke zanger op dit niveau heeft wel eens opgenomen met de Telefunken ELA M 251.
Deze microfoon wordt vandaag de dag nog steeds geproduceerd en kost net geen €14.000 als hij nieuw is.
Neumann M49
Deze Neumann microfoon was de opvolger van de U47 en de eerste microfoon ooit waarvan richtingskarakteristiek kon worden ingesteld met een draaiknop op de voedingseenheid. Nieuw was ook dat de gevoeligheid en het uitgangsniveau voor alle polar patterns gelijk waren (in tegenstelling tot de Neumann U47, die bij cardioïde 5 dB luider was dan bij omnidirectioneel).
Dit was natuurlijk erg praktisch, omdat de geluidstechnicus zo zelf het polair patroon kon veranderen vanuit de controlekamer. Omdat alle polaire patronen hetzelfde uitgangsniveau hadden, kon de geluidstechnicus ze heel gemakkelijk vergelijken.
De originele versie uit 1949 gebruikte hetzelfde kapsel als de U47, waardoor het geluid relatief vergelijkbaar was. Later kwam de M50 versie met een nieuwer kapsel op de markt. Beide microfoons gebruikten de MSC2 vacuümbuis. Neumann verving deze buis na 1954 voor de M50 en na 1960 voor de M49 door de Telefunken AC701k triode, omdat deze minder ruis veroorzaakte.
De microfoon wordt niet meer in deze vorm geproduceerd, vintage versies worden tweedehands verkocht vanaf ongeveer €16.000. Neumann produceert zelf echter sinds 2022 een nieuwe editie, de Neumann M49V. Deze gebruikt hetzelfde circuit als de vintage versies, maar heeft een betere inherente ruis. Hij klinkt echter net als het origineel en kost nieuw ongeveer €8.000.
Neumann U67
In 1960 werd ook de Neumann U67 gelanceerd als opvolger van de U47. De U47 gebruikte de VF14 vacuümbuis van Telefunken. In 1958 werd echter bekend dat de VF14 niet meer geproduceerd zou worden en Neumann kocht alle resterende voorraden op. Omdat deze buis cruciaal was voor het geluid van de U47, besloot Neumann een compleet nieuwe grootmembraan condensatormicrofoon te ontwikkelen, de U67.
Hij had veel nieuwe functies: Een hoogdoorlaatfilter en een -10dB pad, omdat de trend was om heel dicht bij de microfoon op te nemen. Het nabijheidseffect was dus aanwezig en moest worden bestreden. Hij had ook het extra achtvormige polaire patroon, dat de U47 niet had.
Deze buizenmicrofoon gebruikte een compleet nieuw kapsel, de K67, dat al sinds 1960 het populairste en meest gekopieerde microfoonkapsel ter wereld is. Deze capsule wordt ook gebruikt in de populaire Neumann U87.
In een tijd waarin sommige microfoons, zoals de AKG C12, een indrukwekkende basweergave boden en andere, zoals de KM-serie van Neumann, een uitgebreid frequentiespectrum in het bovenste bereik hadden, werd de Neumann U67 gekenmerkt door zijn unieke geluidskarakteristieken. Het bood een rijk, zeer gedetailleerd, vloeiend geluid dat iets donkerder was, maar werd beschouwd als ongeëvenaard in de industrie. Hij was ook in staat om zeer hoge geluidsdrukniveaus over te brengen zonder vervorming.
De Neumann U67 wordt vandaag de dag nog steeds geproduceerd volgens de originele specificaties en kost nieuw €7.499.
Sony C-800G
Deze microfoon is niet zo bekend als de andere, maar dat komt gewoon omdat zijn geschiedenis veel korter is. Hij werd gelanceerd in 1992 en won snel aan populariteit, vooral in de hiphopscene die in de jaren 90 een hoge vlucht nam.
Je kunt wel stellen dat de Sony C-800G de populairste moderne rapmicrofoon in high-end studio's is. In mijn artikel over de populairste zangketens, kun je zien dat veel producers van bekende artiesten deze microfoon gebruiken voor zangopnames.
Dr Dre zegt dat dit zijn voorkeursmicrofoon is voor rapopnames, omdat het heel goed werkt met 90 % van zijn artiesten. Veel hits, zoals "In Da Club" van 50 Cent, zijn opgenomen met deze microfoon.
Deze microfoon heeft een sterke boost rond 10 kHz, wat voor sommige zangers de S-klanken te veel kan benadrukken. Maar juist deze frequentieboost laat de meeste stemmen briljant klinken en maakt ze erg assertief in de mix. Daarom is het ook erg populair voor rapopnames.
Helaas wordt deze microfoon niet meer geproduceerd - maar hij is tweedehands verkrijgbaar en kost vanaf €12.000.
Betaalbare moderne buizenmicrofoons
Zoals je hebt gezien, zijn alle microfoons die tot nu toe zijn gepresenteerd extreem duur en daarom voor de meeste mensen onbetaalbaar. Zo'n investering is alleen de moeite waard voor professionals.
Er zijn echter ook buizenmicrofoons voor semi-professionele toepassingen die ook erg goed klinken, maar niet zoveel kosten als een kleine auto. De meeste van deze microfoons proberen het geluid van de legendarische microfoons op deze lijst te imiteren, vandaar hun vergelijkbare namen.
- Avantone CV-12 (499€)
- Warm Audio WA-251 (879€)
- Warm Audio WA-47 (959€)
- Warm Audio WA-8000 (1.119€)
- Warm Audio WA-CX12 (1.139€)
Een andere buizenmicrofoon die niemand imiteert, maar een heel eigen geluid heeft, is de Rode K2. Deze is relatief goedkoop en biedt nog steeds alle karakteristieke geluidseigenschappen van buizenmicrofoons, maar heeft ook continu instelbare richtkarakteristieken.
Dutch 
German 
English 
French 
Spanish 
Portuguese