Elke toonladder in ons tonale systeem, in dit geval de majeur toonladder of de Ionische modus, bestaat uit twee elementen: tonaliteit aan de ene kant en modaliteit aan de andere kant.
De majeur toonladder wordt gevormd door één toon, de tonica. Uitgaande van deze grondtoon wordt de majeur toonladder opgebouwd uit een reeks van acht tonen met een bepaalde hiërarchische structuur.
De verhouding tussen deze klanken, die we graden zullen noemen vanwege hun functionaliteit, schept een schema afhankelijk van hun intervallische afstand, die in zekere zin overeenkomt met de majeur- of ionische modus.
Wil je je eigen muziek produceren? Hier leggen we precies uit wat je daarvoor nodig hebt!
De intervallische afstand tussen alle stappen is één toon, behalve tussen de III-IV stap en de VII-VIII stap, waar deze overeenkomt met een halve toon.
Dit schema wordt waargenomen in alle belangrijke modi, ongeacht hun toonhoogte. Dus het tonale schema binnen de majeur toonladder is als volgt:
Toon - Toon - Halve Toon - Toon - Toon - Halve Toon
Als we één van de 12 noten nemen en deze afstanden gebruiken, krijgen we de 12 majeurtoonladders die we hieronder zullen zien.
Ze zijn gerangschikt in de kwintencirkel:
C majeur toonladder
De sleutel C-groot (ook wel Do M genoemd in de Latijnse notatie of Model Scale en C in de Angelsaksische notatie) is gebaseerd op een majeur toonladder op de noot C, bestaande uit de noten C, D, E, F, G, A en B (B). De sleutel bevat geen bassen of kruisingen. De relatieve mineur is A mineur en de gelijknamige toonsoort is C mineur.
Het drieklank akkoord: C-E-G
De majeurakkoorden van zijn toonsoort zijn C majeur, F majeur en G majeur, de mineurakkoorden zijn A mineur, D mineur en E mineur, en B is zijn verminderd akkoord.
C-groot is een van de meest gebruikte toonsoorten in de muziek. Veel transponerende instrumenten klinken in hun oorspronkelijke toonsoort wanneer zij een in C-groot geschreven partij spelen. Bijvoorbeeld, een Bb klarinet die een stuk speelt dat geschreven is in C majeur klinkt in Bb majeur. De witte toetsen van de piano corresponderen met de C majeur toonladder.
G majeur toonladder
De toonsoort van G majeur (afgekort G M in het Europese systeem en G in het Engelse systeem, ook Sol M in de Latijnse notatie) bestaat uit de G majeur toonladder en bevat de noten G, A, B, C, D, E, Fis en G. De toonsoort bevat een kruisteken (Fis).
De relatieve toonsoort is E mineur en de gelijknamige toonsoort is G mineur.
De akkoord: G-B-E
In de muziek van Johann Sebastian Bach is G-groot volgens Alfred Einstein vaak een toonsoort met geketende ritmes in 6/8 tijd, en in de barokperiode werd G-groot beschouwd als een "zegenrijke toonsoort".
Van de 555 pianosonates van Domenico Scarlatti staan er 69 in G-groot, en 12 van de 104 symfonieën van Joseph Haydn staan ook in G-groot. Beethoven daarentegen gebruikte G-groot slechts zeer zelden; zijn enige grote orkestwerk in deze toonsoort was het Pianoconcert nr. 4.
In orkestwerken in G majeur worden de pauken in G en D gewoonlijk een kwint uit elkaar gestemd, in plaats van een kwart uit elkaar zoals vaak het geval is in andere toonsoorten.
Bijpassend: Alles over muzikale syncopen en hoe die te gebruiken in je composities.
D majeur toonladder
De sleutel van D-groot (afgekort D in het Europese systeem en D in het Amerikaanse systeem) bestaat uit de D-groot toonladder en bevat de noten D, E, Fis, G, A, B, Cis en D. De sleutel bevat 2 kruistekens. De sleutel bevat 2 kruizen.
De relatieve toonsoort is B mineur en de gelijknamige toonsoort is D mineur.
Het drieklank akkoord: D-F#-A
De toonsoort van D-groot is zeer geschikt voor vioolmuziek vanwege de structuur van het instrument, waarvan de vier snaren gestemd zijn in G, D, A en E. De open snaren resoneren sympathiek met de D-snaar en produceren een bijzonder briljante klank. Het is dan ook geen toeval dat vele klassieke componisten door de eeuwen heen hun vioolconcerten in de toonsoort D-groot hebben geschreven, waaronder Mozart (Nr. 2, 1775, Nr. 4, 1775), Ludwig van Beethoven (1806), Paganini (Nr. 1, 1817), Brahms (1878), Tsjaikovski (1878), Prokofjev (Nr. 1, 1917), Stravinsky (1931) en Korngold (1945). Paganini is een van de componisten die deze afkorting vaak gebruikt in sommige van zijn concerti, zoals Concerto No. 4 in D minor.
Het is zeer geschikt voor gitaarmuziek. De zesde snaar (die normaal op E is gestemd) kan een toon lager worden gestemd (op D), waardoor twee D's als open snaren overblijven. Domenico Scarlatti imiteerde in zijn pianosonates de maniërismen van de gitaar, wat misschien de reden is waarom meer dan 70 van zijn 555 sonates in D majeur staan, meer dan in welke andere toonsoort ook.
Voor sommige beginnende blazers is D-groot echter niet zo'n prettige toonsoort, omdat het op Bb-instrumenten wordt getransponeerd naar E-groot, en beginnersmethoden vermijden over het algemeen toonsoorten met meer dan drie kruizen.
Niettemin wordt de Bb-klarinet vaak gebruikt voor muziek in D-groot en is dit waarschijnlijk de toonsoort met de meeste kruizen die praktisch is voor het instrument. Er zijn echter componisten die, wanneer zij een werk in D mineur schrijven met klarinetten in Bb, deze vervangen door klarinetten in A wanneer de muziek overgaat in D majeur.
Een grote toonladder
A-groot (afgekort LaM in het Latijnse systeem en A in het Amerikaanse systeem) is de toonaard die bestaat uit de majeurtoonladder A en bevat de noten A, B, Cis, D, E, Fis, Gis en A. De sleutel bevat drie kruistekens (in F, C en G). De relatieve toonsoort is Fis mineur en de gelijknamige toonsoort is A mineur.
Het drieklank akkoord: A-C#-E
Hoewel niet zo zeldzaam in de symfonische literatuur als andere toonsoorten met meer kruisen, zijn voorbeelden van symfonieën in A-groot niet zo talrijk als die in D-groot of G-groot. Beethovens Symfonie nr. 7, Bruckners Symfonie nr. 6 en Mendelssohns Symfonie nr. 4 maken de lijst van symfonieën in deze toonsoort in de Romantiek bijna compleet. Zowel het Klarinetconcert als het Klarinetkwintet (beide van Mozart) staan in A-groot. In kamermuziek komt A majeur vaker voor. Zowel Brahms als Franck schreven vioolsonates in A groot.
Volgens Christian Friedrich Daniel Schubart is A majeur een geschikte toonsoort voor "Verklaringen van onschuldige liefde, ... de hoop de geliefde terug te zien na scheiding, jeugdige vreugde en geloof in God.". Het wordt gebruikt bij synesthesie om de kleur groen weer te geven.
E majeur toonladder
De toonaard E-majeur is de majeurtoonladder van de muzieknoot E en bevat de noten E, Fis, Gis, A, B, Cis, Dis en E. De toonaard bevat 4 kruizen. De relatieve toonsoort is Cis mineur en de gelijknamige toonsoort is E mineur.
Het drieklank akkoord: E-G#-B
In het Latijnse systeem wordt het afgekort tot Mi M en in het Amerikaanse systeem tot E.
Slechts twee van Haydns 104 symfonieën staan in E-groot, nrs. 12 en 29.
Zelfs in de 19e eeuw zijn symfonieën in deze toonsoort zeldzaam, Anton Bruckners Symfonie nr. 7 is een van de weinige voorbeelden. Twee symfonieën die beginnen in D mineur en eindigen in E-groot zijn de "Gothic" Symfonie van Havergal Brian (1876-1972) en Symfonie Nr. 4 van Carl Nielsen (1865-1931). Mahler's Symfonie Nr. 4 begint in G groot en eindigt in E groot.
E-groot is ook de toonsoort van het laatste deel van de onvoltooide symfonie van Franz Schubert (1797-1828), Symfonie nr. 4 van Gustav Mahler (1860-1911), Symfonie nr. 2 van Sergej Rachmaninov (1873-1943) en Symfonie nr. 10 van Dmitri Sjostakovitsj (1906-1975).
Deze toonsoort is moeilijk voor blaasinstrumenten, aanvaardbaar voor de strijkinstrumenten van het symfonieorkest en zeer geschikt voor de gitaar. Indien beschikbaar, moeten klarinetten in A worden gebruikt in plaats van klarinetten in Bes. Voor de eerste zou het in G-groot worden geschreven, voor de tweede in Fis-groot of G-plat.
De Grieken kenden aan elke toonaard bepaalde eigenschappen toe omdat elke toonaard gemakkelijk herkenbaar was door de verschillende intervalgroottes in hun toonladders. Sinds het gebruik van de gelijkzwevende stemming zijn echter alle intervallen van alle toonaarden per definitie gelijk, dus heeft het geen zin om te spreken over kwaliteiten van de ene toonaard die verschillen van die van de andere. Desondanks beschouwde de Russische componist Aleksandr Skriabin (1872-1915) E majeur als "de zuiverste van alle toonaarden" en koos hij deze toonaard om de kleur wit in synaesthesie weer te geven.
B majeur toonladder
B-groot (afkorting in het Latijnse systeem Si Mayor en in het Amerikaanse systeem B) is de toonsoort die bestaat uit de B majeur toonladder en die de noten B, Cis, Dis, E, Fis, Gis, Ais en B plat bevat. De sleutel bevat 5 kruizen. De relatieve toonsoort is Gis mineur, en de gelijknamige toonsoort is B mineur.
Het drieklank akkoord: B-D#-F#
Hoewel B-groot gemakkelijk als een vreemde of moeilijke toonladder kan worden beschouwd vanwege de afstand tot C-groot (zoals blijkt uit de kwintencirkel) of het grote aantal kruizen, beschouwde Frédéric Chopin het als een van de gemakkelijkst te spelen toonladders omdat de vingers de zwarte toetsen gemakkelijker kunnen bereiken. Hij raadde het vaak aan aan pianobeginners en liet om die reden de C majeur toonladder tot het laatst staan (omdat die het moeilijkst vloeiend te spelen is door het ontbreken van zwarte toetsen).
Het wordt gebruikt in synesthesie om de kleur blauw weer te geven.
Fis grote toonladder (Gb groot)
Fis-groot (afkorting in het Letse systeem Fa♯M en in het Amerikaanse systeem F♯) is de toonsoort die bestaat uit de toonladder Fis-groot en die de noten Fis, Gis, Ais, B natuur, Cis, Dis, Es, Fis bevat. De sleutel bevat 6 kruizen. De relatieve toonsoort is Dis mineur en de gelijknamige toonsoort is Fis mineur. Zijn enharmonisch equivalent is G flat major.
Het drieklank akkoord: F#-A#-C#
Domenico Scarlatti componeerde slechts twee sonates in deze toonsoort, K. 318 en K. 319. Geen van zijn sonates staat in een toonsoort met meer kruizen. De enige symfonie in het standaardrepertoire zou Gustav Mahlers Symfonie nr. 10 zijn, die onvoltooid is gebleven (hoewel er enkele delen uit andere symfonieën in deze toonsoort zijn). Twee van Alexander Scriabin's pianosonates, nrs. 4 en 5, staan in Fis-groot. Het wordt gebruikt in synesthesie om de hemelse kleur weer te geven.
Lees meer: Pentatonisch - Uitleg, geschiedenis en toepassing
Cis grote toonladder (D flat major)
Cis-majeur (afkorting in het Latijnse stelsel Do♯M en in het Amerikaanse stelsel C♯) is de toonsoort die bestaat uit de majeurtoonladder Cis en die de noten Cis, Dis, Es, Fis, Gis, Ais en Bes bevat. De sleutel bevat 7 kruizen.
De relatieve toonsoort is Ais mineur en de gelijknamige toonsoort is Cis mineur. Zijn enharmonisch equivalent is D flat major.
Het drieklank akkoord: Cis-Eis-Gis
Op een harp gestemd in Cis groot, staan alle pedalen in de beneden positie. Aangezien de snaren worden getokkeld en ingekort, is dit de minst resonante toonsoort van het instrument.
Gebruik in klassieke muziek: Hoewel de meeste componisten de voorkeur geven aan het enharmonische equivalent van D-majeur omdat het slechts 5 B's heeft in vergelijking met de 7 kruizen van Cis-majeur, kiezen zij soms toch voor de toonsoort van Cis-majeur:
- Johann Sebastian Bach gebruikte het voor zijn Prelude en Fuga nr. 3 in beide boeken van het Wohltemperierte Klavier.
- Het Strijkkwartet nr. 3 van Béla Bartók is een van de weinige in deze toonsoort.
- In de Hongaarse Rhapsodie Nr. 6 verandert Franz Liszt de toonsoort aan het begin van Es-groot in Cis-groot.
- "Octaves" uit de serie Six études, op. 5 van Jeanne Demessieux, een orgelstuk van grote moeilijkheidsgraad, dat ook in C-klein te horen zal zijn.
A majeur toonladder (Gis majeur)
As-groot (afkorting in het Latijnse systeem La♭M en in het Amerikaanse systeem A♭) is de toonsoort die bestaat uit de A majeur toonladder en die de noten As, Bes, C, D, Es, F, G, en A bevat. De sleutel bevat 4 bassen. De relatieve toonsoort is F mineur en de gelijknamige toonsoort is A flat mineur.
Het drieklank akkoord: As-C-Es
Van deze toonsoort wordt gezegd dat hij een gevoel van vrede en sereniteit overbrengt en hij werd veelvuldig gebruikt door Franz Schubert. 24 van de pianowerken van Frédéric Chopin staan in A majeur, meer dan in welke andere toonsoort ook.
Beethoven koos ook As-groot als toonsoort voor een langzaam deel dat volgde op een ander in C-klein, een praktijk die werd geïmiteerd door Anton Bruckner in zijn eerste twee symfonieën in C-klein en ook door Antonín Dvořák in zijn enige symfonie in C-klein.
Aangezien in 18e-eeuwse orkestwerken niet voor Es-groot als centrale toonsoort werd gekozen, behielden de passages of delen in deze toonsoort de paukenstemmingen van het voorafgaande deel. In Beethovens 5e Symfonie, bijvoorbeeld, is de pauken in het eerste deel gestemd in C en G. Aangezien de pauken met de hand werden gestemd, was er geen tijd om ze in het tweede deel te herstemmen op Es en A. In Bruckners Symfonie nr. 1 echter worden de pauken opnieuw gestemd tussen het eerste deel in C-klein en het volgende deel in As-groot.
Er bestaan veel arrangementen van The Star-Spangled Banner in A flat major, en van professionele zangers wordt verwacht dat zij het tijdens audities in A flat of B flat major zingen.
Edward Elgar's Symfonie Nr. 1 in A flat major is de enige symfonie in deze toonsoort die tot het standaardrepertoire van het orkest behoort. As-groot is de toonsoort met de meeste B's die Domenico Scarlatti gebruikte in zijn pianosonates, maar slechts twee keer: in K. 127 en in K. 130. Zowel Felix Mendelssohn als John Field schreven een pianoconcert in As-groot (Mendelssohns concerto is voor twee piano's), met de hoorns en trompetten gestemd in Es-groot. Het wordt gebruikt in synesthesie om de kleur violet weer te geven.
Es-majeur toonladder (Dis-majeur)
De toonsoort van Es-groot (afkorting in het Europese systeem Mi♭M en in het Angelsaksische systeem E♭) is de toonladder van Es-groot (Es, F, G, Es, Bes, C, D en Es). De toonsoort bevat 3 B-flats.
Het drieklank akkoord: Es-G-B
Deze tonaliteit is gemakkelijker te spelen op koperinstrumenten, die over het algemeen een timbre hebben dat geassocieerd wordt met het idee van dapperheid. Beethovens Heroïsche Symfonie, bijvoorbeeld, heeft zo'n karakter. Beethoven gebruikt deze toonsoort ook voor zijn laatste pianoconcert, het Pianoconcert nr. 5 "Emperor", dat ook een heroïsch en plechtig karakter zou kunnen hebben. Maar er zijn ook lieflijke en romantische werken, zoals Anton Bruckners Symfonie nr. 4 ("Romantic") of Alexandr Glazunovs grandioze Concerto voor saxofoon en strijkorkest. Mozart gebruikt deze toonsoort veelvuldig in verschillende pianoconcerten of bijvoorbeeld in zijn majestueuze Symfonie nr. 39, en het is ook de hoofdtoonsoort (waarmee hij de opera "De Toverfluit" opent en sluit).
B majeur toonladder (Ais majeur)
De toonsoort van B majeur (afgekort Si♭M in het Latijnse stelsel en B♭M in het Engelse stelsel) is de Bes-majeur toonladder en bevat de tonen B, C, D, Es, F, G, A en Bes. De toonaard bevat 2 B-flats. De relatieve toonsoort is G mineur en de gelijknamige toonsoort is Bes mineur.
Het drieklank akkoord: B-D-F
Merk op dat in het Duits de noot met B-teken "B" is en de natuurlijke noot "H". In het Engelse systeem daarentegen is de B natuurlijk "B" en is de B "B♭".
Bes is een aangename toonsoort voor de meeste blaasinstrumenten, vooral voor houtblazers als de B klarinet en de B trompet. Het is een gemakkelijke toonsoort voor blaasinstrumenten omdat de meeste daarvan transponeren naar Bes, b.v. de saxofoons, klarinetten (behalve A), de hoge hoorn in Bes, enz., die transponeren naar Bes (in welk geval zij de noten lezen in C majeur) of Es (in welk geval zij de noten lezen in F majeur). In sommige gevallen, zoals de hoorn in F, transponeren ze naar G-groot.
Deze toonsoort wordt vaak gebruikt in salsa en merengue, waar veel van deze blaasinstrumenten worden gebruikt. In veel werken die voor symfonieorkest zijn geschreven of gearrangeerd, wordt om bovengenoemde reden de toonsoort Bes of de daaraan verwante mineur gebruikt.
Symfonie nr. 98 van Joseph Haydn (1732-1809) is de eerste symfonie die hij in deze toonsoort schreef en bevat ook trompet- en paukenpartijen. Vijf van de pianoconcerten van Wolfgang Amadeus Mozart (1756-1791) staan in Bes-groot.
In de barokmuziek - waarin de gelijkzwevende stemming nog niet werd gebruikt en elke toonsoort dus een eigen karakter had - werd het de toonsoort van de vooruitgang en de renaissance genoemd omdat het bijna altijd boven G-klein staat. Op verschillende momenten in de geschiedenis van de pianoconcerten in de Barok was de toonsoort Bes-groot de toonsoort van de vooruitgang en de Renaissance.
Op verschillende momenten in de muziekgeschiedenis is het gebruikt voor toasts, zoals de Libiamo uit La Traviata en de Brindis uit de Spaanse opera Marina. De herbergliederen van de barokcomponist Henry Purcell zijn ook in deze toonsoort gecomponeerd.
In synaesthesie wordt het meestal gebruikt voor de kleur sepia.
F majeur toonladder
De F majeur toonladder (afgekort Fa M in het Latijnse stelsel en F in het Engelse stelsel) F, G, A B, C, D, E, F. De toonsoort bevat 1 B teken. De relatieve toonsoort is D mineur en de gelijknamige toonsoort is F mineur.
Het drieklank akkoord: F-A-C
F-groot is de natuurlijke toonsoort van de Engelse hoorn, de bassethoorn, de hoorn in F, de trompet in F en de Wagner-tuba. Muziek in F-groot voor deze instrumenten is daarom geschreven in C-groot. Het meeste klinkt een kwint hoger dan geschreven, met uitzondering van de trompet in F, die een kwart hoger klinkt.
Van de zes ouvertures die Francesco Maria Veracini schreef voor de Prins van Dresden, zijn er veel in F-groot of Bes-groot omdat de blaasinstrumenten in het orkest van de Prins beperkt waren. Zelfs in F is er een arpeggio in F majeur (die wordt gevormd uit een grote terts, een kleine terts en een reine kwart).
Beethoven schreef zijn Symfonie nr. 6 op. 68, "Pastorale", en zijn Symfonie nr. 8 op. 93 in F groot. Vivaldi gebruikte deze toonsoort voor de "Herfst" van de Vier Jaargetijden, RV 293. Brahms' Symfonie Nr. 3 staat ook in F-groot.
Dutch 
German 
English 
French 
Spanish 
Portuguese